معارضه حجت و لا حجتمعارضه حجت و لاحجت، ناسازگاری مدلول دو دلیل، با علم به عدم حجیت یکی از آن دو به طور نامعیّن می‌باشد. ۱ - معنای معارضه حجت و لاحجتمعارضه حجت و لا حجت، به معنای تنافی مدلول دو دلیلی است که یکی از آن دو به طور نامعین، شرایط حجیت را ندارد؛ مثل این که دو حدیث که یکی از آن دو به طور قطع حجت بوده و دیگری به یقین حجت نیست، ولی معلوم هم نیست کدام حجت و کدام لا حجت است، معارضه نمایند. ۲ - وظیفه در معارضه حجت و لاحجتدر این‌گونه موارد نمی‌توان به قواعد باب تعارض عمل کرد، زیرا تعارض در جایی است که دو یا چند دلیل متعارض همگی فی نفسه حجیت دارند، ولی اجتماع مدلول آنها در عالم جعل و تشریع محال است؛ به خلاف معارضه حجت و لاحجت که یکی از آنها دارای شرایط حجیت نیست، و معلوم نیست کدام یک از آنها است؛ در این‌گونه موارد به قواعد باب علم اجمالی عمل می‌شود. [۳]
البحث فی رسالات عشر، قدیری، محمد حسن، ص۳۸۹.
[۶]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۳، ص۴۰۹.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۵۷، برگرفته از مقاله «معارضه حجت و لاحجت». |